Foto: Paul Einerhand via Unsplash
De pensioenvoorziening van freelancers en zzp’ers is nog steeds niet goed geregeld in Nederland. Er zijn flinke onderlinge verschillen en 17% heeft niets geregeld. Voor flexwerkers die van hun onderbetaalde werk moeten leven, is het helemaal een hard gelag, constateerden we al in de laatste podcast.
In juni 2015 hadden we Zenno Cornelisse te gast, zelf freelancer, maar ingehuurd om ZZP Pensioen uit te leggen en te promoten. Zenno werkte destijds voor Loyalis, maar ZZP Pensioen is inmiddels onderdeel van A.S.R. Zo gaat dat in verzekeringsland: dog eats dog.
Ik herinner me een volle Expo Zaal waarvan de helft van de handjes omhoog gingen. Inderdaad, bij de vraag wie er niets heeft geregeld. Ook mijn hand ging de lucht in. De samenstelling van ons zaaltje was ongetwijfeld niet representatief voor Nederland, de tabel hieronder zal de werkelijkheid beter tonen.
Bij ZiPconomy, waarvan hoofdredacteur Hugo-Jan Ruts te gast was in de laatste podcast, kun je goede stukken vinden over deze ontwikkelingen. Ik heb hun website uitgebreid bekeken voor de podcast en het tv-programma Scheefgroei in pensioenen, dat naar alle waarschijnlijkheid op 27 december zal worden uitgezonden.
De naam van het programma is afgeleid van Fantoomgroei, het boek van Sander Heijne en Hendrik Noten. De ondertitel is veelzeggend: ‘waarom we steeds harder werken voor steeds minder’. Het boek is een onderzoek en een aanklacht tegelijk. De afgelopen decennia zijn de bedrijfswinsten enorm gestegen, maar de lonen zijn daarbij ver achtergebleven. Terwijl tegelijkertijd sectoren als zorg, onderwijs en openbaar bestuur zijn kapotbezuinigd.
Foto door Katerina Holmes via Pexels
Scheefgroei: werkende armen
Van werken zou je moeten kunnen leven, maar dat is getuige de stijging in het aantal werkende armen niet altijd het geval. Er is een flinke groep zzp’ers die daar dagelijks mee te maken heeft. En dan hebben we het nog niet over pensioen of arbeidsongeschiktheid, waarvoor stemmen opgaan om die zaken te verheffen tot verplichte regelingen. Waar ook geen overeenstemming over is.
Een ander kritiekpunt van het boek is de heiligverklaring van het Bruto Nationaal Product. Het BNP moet volgens traditionele economen (veel politici hobbelen er genoeglijk achteraan) ieder jaar groeien, maar het cijfer verbergt echte welvaartsstijging, zegt niets over welzijn of kosten voor mens en natuur. Dit Amerikaanse model komt uit de Tweede Wereldoorlog en was enkel bedoeld om de oorlogsindustrie na Pearl Harbor te helpen groeien. Een industrie overigens die het nog steeds prima doet. Het model is echter volkomen achterhaald.
Scheefgroei in pensioenen
Het boek was voor tv-maker Jeroen Pauw aanleiding om begin dit jaar Scheefgroei in de polder te maken, met medewerking van Sander Heijne. Na die twee delen is nu een serie van 5 of 6 afleveringen gemaakt. Via onze andere podcastgast Irene van Hest, manager Expertisecentrum bij FNV Zelfstandigen, werd ik als deelnemer bij het programma betrokken.
Daarom bereidde ik me voor op het onderwerp zzp en pensioenen. En 17% van 1,1 miljoen mensen is best veel. Dat kwam helaas bijzonder matig uit de verf. Mijn optreden was slechts illustratief, want me vooraf aan de opnames wel duidelijk was geworden in gesprek met een redacteur . Alles over pensioenen moest kennelijk in die ene uitzending, dus inhoudelijk was de aandacht voor de zzp’er of freelancer beperkt.
Ook Irene van Hest, die ik op de hoogte bracht van mijn avontuur op het Mediapark, was teleurgesteld. Ik had een paar leerzame voorbeelden uit het buitenland (zie ook ZiPconomy) willen inbrengen, zij wilde graag meer aandacht voor bijvoorbeeld pensioensparen en hoe dat betaalbaar en toegankelijk te maken.
Voor een meer persoonlijk verslag verwijs ik naar mijn blog Oud eiwit voor jong Afrika, waarin ik moet denken aan een dystopische film uit 1973.